Stress verminderen? Zo zet je belangrijke stappen.
Door: Thomas van de Loo
Stress hebben is geen pretje. Het heeft niet alleen invloed op je dag – ook je lichaam gaat er niet supergoed op. De kans dat je er last van hebt, is helaas vrij groot [1,2].
Hoewel stress inmiddels als iets alledaags en misschien zelfs onoverkomelijks wordt ervaren, is er wel degelijk iets aan te doen.
In dit artikel duik ik in het fenomeen stress, en dan met name chronische stress. Ik probeer te achterhalen waar al die stress vandaan komt en onderzoek hoe je stress kunt verminderen.
Maar voordat we hiernaar gaan kijken, duiken we even kort in de geschiedenis van het stressen.
Stress als overlevingsmechanisme
‘t Ding is: het is niet zo gezond
Uit allerlei studies komt naar voren dat chronische stress een negatieve impact heeft op lichaam en geest.
Het wordt in verband gebracht met zo’n beetje iedere ziekte – van astma tot depressie – en kan bijdragen aan snellere verouderingsprocessen [3].
Los van deze negatieve, fysieke gevolgen heeft het natuurlijk ook geen bijster positief effect op je ervaring van het dagelijks leven. Stressen staat genieten best wel in de weg.
Het is dus zaak iets aan die stress te doen (joh).
Stress verminderen: Kwestie van een bubbelbad?
Als we het hebben over het verminderen van stress, hoor je al snel iets in de trant van:
- Zorg voor genoeg pauzemomentjes
- Neem een lekker warm bad
- Maak een lange wandeling
- Doe iets aan je telefoonverslaving
- Ga een weekendje weg
Allemaal activiteiten die vooral gericht zijn op herstel.
En hoewel herstel ontzettend belangrijk is bij de omgang met stress, gaan deze adviezen voorbij aan een belangrijke vraag: waaróm doen we eigenlijk aan stress?
Verzet tegen dat wat is of kan zijn
In essentie draait stress om angst. Angst voor een huidige of toekomstige realiteit. Je voelt je kwetsbaar en bent bang om onvoldoende bij machte te zijn om het tij te keren.
Maar waar acute stress je nog kan helpen bij het omgaan met bedreigingen, maakt chronisch stress je juist minder capabel [4-6].
En toch, zelfs wanneer je hierbij stilstaat en beseft dat al dat gestress je niet verder brengt, is de kans groot dat de stress aanhoudt. Dat je naar het einde van dit artikel wilt, omdat je nog zoveel te doen hebt…!
Dus hoe verder?
’n Beetje India in de mix
Om een antwoord te vinden op de vraag hoe je stress zou kunnen verminderen, wend ik me tot de filosofische stroming advaita vedanta.
Adva-wattes?
Advaita – ook wel non-dualisme genoemd – is een stroming binnen de Indiase filosofie.
De kern van deze leer of zienswijze is dat er geen scheiding wordt gezien tussen individu en geheel. Als mens ben je geen afgescheiden ‘ik’ – je bent bewustzijn.
En als bewustzijn ervaar je geen stress, maar je bent er gewaar van.
Hierin schuilt een belangrijk aanknopingspunt. Want wanneer je naar je stressreacties gaat kijken zonder je ermee te identificeren, ontstaat er ruimte.
Even praktisch nu
Maar hoe pas je dit nu toe in je dagelijks leven?
Stel: je hebt vandaag een rapport af te schrijven. Ondertussen sta je in de file, waar je ook nog eens bedenkt dat je nog moet reageren op mails A, B en C. Om nog maar te zwijgen over die offertes. En wat een irritant gesprek was dat vanochtend toch met Bert – die gast denkt echt alleen maar aan de BV Bert, fucking egotripper…
Je wordt stapelgek en in je hoofd wisselen allerlei doomsday-gedachten elkaar in rap tempo af.
‘Ik haal het nooit!’
‘Rijd nou toch eens door’
‘Waarom helpt niemand me met dat rapport?’
Een reactie die meer in lijn is met advaita, zou iets zijn als (maak je klaar voor een zin die van je yogajuf had kunnen komen):
‘Ik ben me bewust van een sensatie van tijdsdruk en het gevoel er alleen voor te staan.’
Of in het Engels (vind ik zelf somehow fijner): ‘I am aware of…’
Geef verder niet te veel aandacht aan je gedachten. Maak het niet groot of klein – blijf juist even ‘verhaalloos’.
Je stopt hierdoor met het verder ‘opblazen’ van je eigen gelijk, en steekt je energie juist in het loslaten van je zienswijze.
Je gelijk opgeven
Deze andere omgang met gedachten en emoties lijkt subtiel en misschien zelfs nutteloos of een beetje ongemakkelijk. Maar wat je ermee bereikt, is dat je jezelf loskoppelt van de stress zelf. Je gaat van kleine-ik-speelbal naar waarnemer.
Grote kans dat je een diepe zucht slaakt als je er op deze manier naar kijkt. Ook kun je de stressreactie nu beter bestuderen en, niet geheel onbelangrijk, langzaamaan ontmantelen.
Want natuurlijk kun je vasthouden aan al die ideeën, gedachten en principes.
Maar niets werkt zo ontspannend als het opgeven van je eigen gelijk – al is het maar voor even.
Oh, en vergeet niet die vegan klankschaal-didgeridoo-circulaire-ademsessie in te boeken.
Keertje over hebben?
Heb je last van stress en zou je het fijn vinden hier een gesprek over te hebben? Plan gerust een afspraak in door een mailtje naar hi@thomasvandeloo.com te sturen.
Bronnen:
[1] Smith, M. D., & Wesselbaum, D. (2025). Global evidence on the prevalence of and risk factors associated with stress. Journal of affective disorders, 374, 179-183.[
2] Piao, X., Xie, J., & Managi, S. (2024). Continuous worsening of population emotional stress globally: universality and variations. BMC Public Health, 24(1), 3576.[
3] Slavich, G. M. (2016). Life stress and health: A review of conceptual issues and recent findings. Teaching of Psychology, 43(4), 346-355.
[4] Christensen, D. S., Garde, E., Siebner, H. R., & Mortensen, E. L. (2023). Midlife perceived stress is associated with cognitive decline across three decades. BMC geriatrics, 23(1), 121.
[5] Öhman, L., Nordin, S., Bergdahl, J., Birgander, L. S., & Neely, A. S. (2007). Cognitive function in outpatients with perceived chronic stress. Scandinavian journal of work, environment & health, 223-232.
[6] Arifi, D., Bitterlich, N., von Wolff, M., Poethig, D., & Stute, P. (2022). Impact of chronic stress exposure on cognitive performance incorporating the active and healthy aging (AHA) concept within the cross-sectional Bern Cohort Study 2014 (BeCS-14). Archives of Gynecology and Obstetrics, 305(4), 1021-1032.
